Bugünkü  yazımız  Azerbaycanın  tarihen  eski topraklarından olan ve bugün Ermenistan
sınırlarında bulunan  Karabağ   sorunudur.Karabağ sorunu öncesi Azerbaycanın toprak sahası
114 bin km2 idi.Karabağ sorunu  sonrası tam 20 faiz kayıp olarak 86.6 bin km2 olmuştur.Aslında
bunu bugün  çoğumuz  biliriz Karabağ denildiği zaman Azerbaycanın  eski  toprağı  olduğunu .Bu
Karabağ sorunu (1988-­1994) tarihleri arasında olmuştur.Bu tarihlerde Azerbaycanın  bir çok  illeri
işgal edilerek Ermenistan’ın sınırına katılmıştır. İşgal edilen iller şunlardır: 

1.Hankendi ( 26 ­12­ 1991)
2. Hocalı(26 ­02­ 1992)
3.Şuşa(08­ 05­ 1992)
4.Laçın(17 ­05­ 1992)
5.Hocavend(02 ­10­ 1992)
6.Kelbecer(04 ­04 ­1993)
7.Akdere(07 ­07 ­1993)
8.Ağdam(23 ­07 ­1993)
9.Fizuli(23 ­08 ­1993)
10.Cebrail(23­ 08­ 1993)
11.Qubadlı(31­ 08­ 1993)
12.Zengilan(30 ­10­ 1993)

Konuyla ilgli kısacası bugün aslında bilinmesi gereken bir konuyu yazmak isterim. Azerbaycanın bu illerine Eremenistan
tarafından göründüğü gibi 20.yy da işgal edilmesi planlanmamıştır.Bu toprakları hele işgalı 17 .yy­ sonu
18.yy başlarında Petro’nun(1682 - ­1725) zamanında ‘Büyük Ermenistan ’ Devleti adı altında işgal
etmeye çalışmıştılar. Ermenistan dan  İsrael Ori (1658 - ­1711) adlı şahsın önderliği  ile toplam üç
şahıs olarak bir çok devletten yardım almak için yola  çıkmışlardır.Bu zamanlar yardımı ilk önce
Rus çarı 1.Petro’dan yardım isteselerde alamamışlardır.Bunun nedeni ise  çok basitti. Çünkü bu
dönemde Petro’nun başı  İsveç’le nerdeyse yirmi yıldan fazla süren savaşa katılmıştı.Bundan
sonra yine başka devletlere Fransa’ya kadar gitmişlerdi.Yine burada durum değişmez olarak
kalmıştır.Çünkü hiçbir devletten yardım alamamışlardır . O dönemler çok kritik bir dönemdi.İşte bu
amaçlarına yardım sayesinde  maalesef 20.yy da başara bilmişlerdi.Bu dönemlerde yetmiş
seneden fazla hüküm süren ve Azerbaycan’ın da dahil olduğu SSCB Devleti artık sona ermiştir.
SSCB Bulunan 15 farklı devlet gibi Azerbaycan da kendi tarihi topraklarını oluşturmak
zorundaydı.Bu karışıklık zamanı Ermenistan dış kuvvetlerin yardımı sayesinde işgalci hamleler
yapmıştır.Tabi burada halk bu savaş zamanı sonuna kadar direniş gösterse de değişen birşey
olmamıştır. Bu savaş zamanı aslen Azerbaycanın  Zakatala ilinden olan ‘ Ruxsare Cumayeva’
da   gönüllü olarak sonuna kadar Vatan uğruna bir çok illerde savaş zamanı bulunmuştur.
Bunlardan Ağdam ,Akdere , Kelbecer  v.s gibi illerde bulunmuştur.Arka cephe de sayısızca
yaralıları ve şehit olanları toparlanmasının  yardımında bulunmuştur. Ağdam'da 1968 Haziranın
18'inden bulunmuş.Daha sonra  Akderede  1992 yılının Ağustos aylarında savaş  zamanı  sadece
bir günde  Mehmane savaşında  tam  96  yaralının ve 45  tane şehidin düşman elinden
kurtarılmasına vesile olmuştur.Bundan sonra yine daha başka bir il olan Kelbecerin  Murovda 
1994 Şubatın 9­'undan 19'una kadar sayısızca yaralıların kar altında kalmasından kurtarmıştır.Böylelikle
artık Karabağ savaşı  1994 yılının Mayısına doğru sona eriyordu.Bu savaşta  Ruxsare
Cumayevan’ın bir çok arkadaşları şehit olurken kendisi ve bir kaç arkadaşı  yaralı kurtulmayı
başarmıştır. Evet, böyle  göründüğü  gibi Vatan için ne gerekiyorsa onuda yapmıştır.

Azerbaycan’da yaptığı çabalar sayesinde Karabağ Gazisi adını almıştır.Şimdiler de Savaş zamanı
aldığı yaradan dolayı İstanbul’da bir hastanede  tedavi  görmektedir.Gereken  desteğin verilmesi
gerekir .Çünkü  vatan uğruna bir bayan olarak yaptığı işler gözardı edilmemelidir.