ANKARA- Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, ağustos ayı üretici ile market arasındaki fiyat değişimlerini, bu değişimlerin nedenlerini, açıklanan mısır fiyatına üreticilerimizin tepkisini, aylık ve yıllık girdi fiyatlarındaki değişimlerini yaptığı görüntülü basın açıklamasıyla değerlendirdi.
Ağustos ayında üretici ve market arasındaki fiyat farkının en fazla yüzde 450 ile elmada görüldüğünü açıklayan Bayraktar, açıklamasını şöyle sürdürdü;
“Elmadaki fiyat farkını yüzde 437,8 ile kuru üzüm, yüzde 325,6 ile havuç, yüzde 312 ile kuru soğan, yüzde 218,6 ile kuru incir, yüzde 200,6 maydanoz takip etti.
Elma 5,5, kuru üzüm 5,4, havuç 4,3, kuru soğan 4,1, kuru incir 3,2, maydanoz 3 kat fazlaya satıldı. Üreticide 5 lira olan elma 27 lira 50 kuruşa, 25 lira olan kuru üzüm 134 lira 46 kuruşa, 6 lira olan havuç 25 lira 54 kuruşa, 3 lira 70 kuruş olan kuru soğan 15 lira 24 kuruşa, 55 lira olan kuru incir 175 lira 22 kuruşa, 3 lira 63 kuruş olan maydanoz 10 lira 91 kuruşa markette satılıyor.”
Market Fiyatları
“Ağustos ayında markette 37 ürünün 28’inde fiyat artışı, 9’unda fiyat azalışı görüldü. Ağustos ayında markette fiyatı en fazla artan ürün yüzde 45,9 ile kuru üzüm oldu. Kuru üzümdeki fiyat artışını yüzde 37,3 ile maydanoz, yüzde 27 ile yeşil fasulye, yüzde 24,6 ile kuru kayısı takip etti. Markette fiyatı en çok düşen ürün yüzde 20,1 ile havuç oldu. Havuçtaki fiyat düşüşünü yüzde 17,1 ile kuru soğan, yüzde 14 ile sivri biber, yüzde 13,3 ile salatalık izledi.”
Üretici Fiyatları
“Ağustos ayında üreticide 29 ürününün 15’inde fiyat artışı olurken, 8’inde fiyat düşüşü görüldü. 6 üründe ise fiyat değişimi olmadı. Ağustos ayında üreticide en çok fiyat düşüşü yüzde 43,1 ile kuru soğanda görüldü. Kuru soğandaki fiyat düşüşünü yüzde 40 ile havuç, yüzde 15,6 ile sivri biber, yüzde 9,8 ile kabak izledi.
Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 47,1 ile domateste görüldü. Domatesteki fiyat artışını yüzde 41,5 ile yeşil soğan, yüzde 36,3 ile maydanoz, yüzde 31,2 ile marul, yüzde 28,3 ile yeşil fasulye takip etti.”
Üretici fiyat değişiminin nedenleri
“Kuru soğan ihracatındaki kısıtlama ve arzdaki artış, kuru soğan fiyatlarında gerilemeye sebep oldu. Havuçta yazlık ürün hasadının yoğunlaşması ile yaz aylarında görülen talepteki azalma fiyatların düşmesine neden oldu. Sivri biber, kabak ve patlıcandaki fiyat düşüşü bu ürünlerde arzın artmasından kaynaklandı. Domateste dış talep ve özellikle kışlık kullanım için tüketicinin artan talebi etkili oldu. Fasulye, yeşil soğan, maydanoz ve marulda arz talebi karşılamadı. Fındık fiyatı Toprak Mahsulleri Ofisi’nin alım fiyatı açıklamasından sonra yükseldi. Limondaki fiyat artışı, erkenci limon çeşidinin hasadının başlamamış olmasıyla arzda görülen azalmadan kaynaklandı. Patateste de yine arzdaki azalma fiyatları yükseltti. Antep fıstığında yok yılı olması yeni ürünün hasadıyla birlikte fiyatı artırdı.”
“Mısır üreticilerimiz açıklanan mısır fiyatından fevkalade mağdur durumda”
TZOB Genel Başkanı Bayraktar, geçtiğimiz günlerde açıklanan mısır fiyatı konusunda ise şöyle değerlendirmelerde bulundu;
“75 ilimizde mısır üretimi yapan üreticilerimiz kilogram başına 6 lira olarak açıklanan mısır fiyatından memnun kalmadı. Geçen yıl kilogram başına 5 lira 70 kuruş olan mısır fiyatının, bu yıl yüzde 5,3 artışla 6 bin lira açıklanması, fiyatın üreticilerimizin maliyetinin altında kalmasına neden oldu. Mısır fiyatı çiftçi için hayal kırıklığı yaşattı. Telefonlarımız susmuyor, sosyal medyada çiftçilerimiz Ziraat Odalarımıza da baskı yapıyor.
29 Ağustos 2023 tarihi itibariyle Akdeniz Bölgesinde yüzde 14 nem oranı olan mısırda fiyatlar kilogram başına 5 lira 10 kuruş ve 5 lira 20 kuruş arasında değişiyor. Mısır hasadının tüm bölgelerde yoğunlaşmasıyla fiyatların daha da gerilemesinden endişe ediliyor.
Üretimin her geçen gün zorlaştığı bu dönemde üreticilerimiz gereğini yaptı. Mısırını üretti hatta rekor seviyeye çıkardı. Üretimin artması sevindirici olmakla birlikte, artan üretimin bin bir emekle üretim yapan çiftçilerimizin refahına da yansıması önemlidir. Bu nedenle açıklanan mısır alım fiyatı yeniden değerlendirilerek artırılmalı, son 6 yıldır değişmeyen kilogram başına 3 kuruş olarak uygulanan mısır primi üreticilerimizin gelirini koruyacak seviyeye çıkarılmalıdır.”
Ağustos ayı aylık ve yıllık girdi fiyatlarındaki değişim
“Odalarımız aracılığıyla girdi piyasalarından aldığımız fiyat verilerine göre ağustos ayında, temmuz ayına göre, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 16,2, DAP gübresi yüzde 14,8, amonyum sülfat gübresi yüzde 13,5, üre gübresi yüzde 9,6 ve kalsiyum amonyum nitrat gübresi yüzde 3,7 oranında arttı.
Geçen yılın ağustos ayına göre ise son bir yılda, kalsiyum amonyum nitrat gübresi yüzde 21,1, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 18, DAP gübresi yüzde 11,7, üre gübresi yüzde 8,9 ve amonyum sülfat gübresi ise yüzde 3 oranında arttı.
Mazot fiyatı aylık olarak yüzde 4,1, son bir yıla göre ise yüzde 42,7 oranında arttı. Besi ve süt yemi ağustos ayında temmuz ayına göre yüzde 1,7, son bir yılda besi yemi yüzde 26,7 ve süt yemi yüzde 27,6 oranında arttı. Zirai ilaç fiyatı yüzde 42,9 elektrik fiyatları son bir yılda yüzde 3,1 oranında arttı.”
“Gübre ve mazotta fiyat artışları devam ediyor ”
“Gübre ve mazot fiyatlarının artışı devam ederken, yeni üretim sezona hazırlanan üreticilerimizin endişesi sürüyor. Mazotta son yapılan fahiş fiyat artışından sonra ağustos ayında düşük de olsa bu fiyat artışlar devam etti. Gübre fiyatları ise son üç aydır devamlı bir artış gösteriyor. Gübrede geçen ay oluşan yüzde 33’e varan artışın ardından, ağustosta geçen aya göre yüzde 16’yı geçen artışlar görüldü.
Kışlık ekim dönemine kısa bir süre kala artan gübre ve mazot fiyatları karşısında üreticilerimiz bu girdileri karşılayabilmek için hasat mevsiminde gelirlerinin artmasını bekliyor. Üreticilerimizin mağdur olmaması, üretime darbe vurulmaması için ürün satış gelirlerinin yeterli olmasının yanında, mazot, gübre başta olmak üzere tüm girdi fiyatlarının makul seviyelerde tutulması ve mazot ve gübre desteklerinin artırılarak bir an önce üreticiye ulaştırılması gerekiyor.”