Batum mukavelesi

Bu konu ile kısaca yine bahs etsek Azerbaycan Cumhuriyeti 28 mayıs 1918 tarihinde kurulmuştur.

Bu devlet ilk Tifliste kuruldu .Burada Azerbaycanın ilk mustakiliğini tanıyan devletlerden biri de Türkiye olmuştur.

Böylelikle Azerbaycan devleti dış işgalci kuvvetleri önlemek için bir kaç tedbir almıştır.

Bu tedbirlerden birisi de Türkiye ile 4 Haziran 1918 senesinde ‘Batumda Dostluk mukavelesinin’ imzalanması olmuştur.

Tabi burada Bilindiği gibi O dönemde Azerbaycana sık sık Birleşmiş Ermeni ve Bolşevik baskıları olurdu.

İşte böyle baskılar tekraren olursada Türkiye Azerbaycanın yanında olacağı konusu idi.

Azerbaycan Cumhuriyeti tifliste kuruluşundan hemen bir ay sonra Tiflisten Genceye taşınmıştır. Böylelikle yeniden beklenenler olmuştur.

Tezlikle birleşmiş Bolşevik kuvvetleri esasen iki istikamette hücuma geçtiler.Bu istikametler Bakü ve Gence olmuştur.

Bolşeviklerin genceye doğru geliş zamanı tezlikle benim altını çizdiğim yerde burasıdır ki,işte Türkiyeden gösterilmiş yardım 4 Haziran mukavelesinin şartları gereği yardım gelmiştir Nuru paşanın önderliğiyle.

Tabi burada şunu aktarmamız gerekir bu yardım sadece mukaveleye sadık kalmakmıydı ?

Kesinlikle hayır en önemlisi Kardeşlik ve birlik ön planda olmuştur bu yardımda.

Böylelikle gelişin iki taraflı olduğunu görmüş oluruz .Bu gün sadece bir tarafı söylenmektedir.

Nuru paşanın gelişi için 4 Hazıran mukavelesi de aktarılmamaktadır.

Evvet burada zor da olsa Birleşmiş bolşevik kuvvetleri Genceye girmeden Göyçay yakınlığında savaşa girerek zafer kazanmıştılar.

Sonra da birleşmiş Azerbaycan Türkiye orduları 15 Eylülde Bakünü düşmanlardan kurtarmıştılar.

Böyleliklede Azerbaycan cumhuriyetinin resmen işgalci kuvvetlerden geçici olarak kurtulması demekti.Şunuda belirtelim ki , Azerbaycan cumhuriyetinin kendi bayrağı 24 Haziranda 1918’de yaratılmıştır.Burası oldukça dikkat çekicidir.

Çünkü ilk bayrak bu günkü hemen hemen Türkiye bayrağını yansıtmaktaydı .

Azerbaycan Cumhuriyetinin ilk bayrağı üç renkte olmamıştır .

Tezlikle bayrak 9 Kasımda Türkiye bayrağı ile olan benzerliğin kalıkması için karar çıkartıldı.

Şunuda aktaralım ki bu kararın çıkmasında O dönemde Azerbaycanda olan General Tomsonun teşebüsü ile olmuştur. Bayrağa iki renk daha aynı boyutta mavi ve yeşil renklerde eklenmiştir.

Bu da bugünkü üç renkli bayrağın kabul edilmesi demekti.

Böyleliklede yeni kabul edilmiş bu üç renkli bayrağın da yine Ortak Türk Dünyası üzerine kurulması demekti.

Sonunda Osmanlı sonuna kadar Azerbaycana birleşmiş Ermeni ve Bolşeviklere karşı desteği verememiştir.

Nedeni ise Osmanlının Birinci dünya savaşında Suriye topraklarında birleşmiş İngiltere ve Fransanın karşısında yenilgi alması olmuştur.

Sonuç olarak Osmanlının bu birleşmiş kvvetler karşısında 30 Ekim 1918 Mondoros mukavelesi imzalanmıştır.

Bu mukavelede artık Osmanlının Güney Kafkasyadan ve aynı zamanda Azerbaycandan çıkmak zorunda kalmıştır.

Böyleliklede Azerbaycan bu gibi birleşmiş kuvvetlere karşı yalnız mucadele vermek zorunda idi.

Bu dönemden itibaren birleşmiş kuvvetlere karşı Azerbaycan’da laikince gereken mücadele verilmiştir.